Şirketlerin değerini belirleyen unsurlar kökten değişiyor. Artık devasa fabrikalar ve karmaşık makineler yerine, yazılımlar, güçlü markalar ve yenilikçi fikri mülkiyetler ön plana çıkıyor. Bu dönüşüm, borsalardaki yüksek değerlemeleri de beraberinde getirirken, uzmanlar bu durumun üretkenlik artışı iddialarının ne kadar gerçekçi olduğunu sorguluyor. Acaba sermaye, hala fiziki altyapıya bağımlı mı?

Maddi Olmayan Varlıkların Yükselişi

Aydınlık Gazetesi Yazarı Michael Roberts, maddi olmayan varlıklar konusunu ele aldığı yazısında bu değişimi detaylı bir şekilde inceliyor. Roberts'ın analizine göre, şirketlerin bilançolarında artık maddi olmayan varlıklar, maddi varlıkların önüne geçmiş durumda. Bu durum, özellikle teknoloji şirketlerinin değerlemelerinde açıkça görülüyor. Örneğin, bir yazılım şirketinin değeri, sahip olduğu sunuculardan ziyade geliştirdiği yazılımın potansiyeli ile ölçülüyor.

Bu dönüşümün arkasında yatan temel nedenlerden biri, bilgiye erişimin kolaylaşması ve bilginin değerinin artması. Artık bir fikri hayata geçirmek, bir fabrika inşa etmekten çok daha hızlı ve maliyetsiz olabiliyor. Bu da şirketlerin daha hızlı büyümelerine ve değer kazanmalarına olanak tanıyor. Ancak bu durum, bazı riskleri de beraberinde getiriyor. Maddi olmayan varlıkların değerini ölçmek, maddi varlıklara göre çok daha zor. Bu da borsalarda spekülasyon riskini artırabiliyor.

Michael Roberts'ın yazısından önemli satır başları:

• "Maddi olmayan varlıkların yükselişi, kapitalizmin doğasını değiştiriyor."
• "Üretkenlik artışı iddiaları abartılı olabilir, sermaye hala fiziki altyapıya bağımlı."
• "Borsalardaki yüksek değerlemeler, maddi olmayan varlıkların potansiyelini yansıtıyor."

Yeni Ekonominin Temelleri

Maddi olmayan varlıkların yükselişi, yeni bir ekonomik düzenin habercisi olabilir. Bu düzende, bilgiye sahip olmak, yaratıcı olmak ve yenilikçi fikirler üretmek, en önemli rekabet avantajları haline geliyor. Ancak bu dönüşümün sürdürülebilir olup olmadığı hala belirsiz. Özellikle gelişmekte olan ülkeler için, maddi olmayan varlıklara yatırım yapmak, ciddi bir zorluk teşkil ediyor. Bu ülkelerin, öncelikle eğitim sistemlerini ve teknolojik altyapılarını geliştirmeleri gerekiyor.

Ayrıca, maddi olmayan varlıkların değerini korumak da önemli bir sorun. Fikri mülkiyet haklarının korunması, korsanlığın önlenmesi ve rekabetin adil bir şekilde yürütülmesi, bu yeni ekonomik düzenin sağlıklı bir şekilde işlemesi için kritik öneme sahip. Aksi takdirde, maddi olmayan varlıkların yükselişi, sadece belirli şirketlerin ve ülkelerin zenginleşmesine yol açabilir.

Sonuç olarak, sermayenin maddi olmayan varlıklara doğru kayması, ekonomik dengeleri derinden sarsan bir dönüşüm sürecini işaret ediyor. Bu sürecin getireceği fırsatları değerlendirmek ve riskleri minimize etmek için, şirketlerin, hükümetlerin ve bireylerin bilinçli ve stratejik adımlar atması gerekiyor. Aksi takdirde, bu dönüşüm, sadece bir balon yaratmaktan öteye gidemeyebilir ve beklenen üretkenlik artışını sağlayamayabilir.